Hieronder vindt u de database en het begeleidende onderzoeksrapport. Dat gaat achtereenvolgens in op de volgende vragen:

1. Wat is de gemeten kwaliteit van afstromend hemelwater in Nederland?
2. Wat zijn de ontwikkelingen in de kwaliteit van afstromend hemelwater?
3. Wat is de aanpak van opkomende verontreinigende stoffen in afstromend hemelwater?
4. Hoe verhoudt de gemeten kwaliteit zich tot geldende normen?
5. Hoe verhoudt de gemeten kwaliteit zich tot de buitenlandse situatie?

Een nabeschouwing (hoofdstuk 8) gaat in op de belangrijkste oorzaken van verontreiniging en op beleid voor afstromend hemelwater.

Hieronder kort de belangrijkste conclusies uit het rapport.

Kwaliteit van afstromend hemelwater in Nederland
Vers hemelwater dat nog niet is afgestroomd over het oppervlak bevat lage concentraties van verschillende stoffen die ook in de atmosfeer voorkomen. Afstromend hemelwater bevat meer stoffen en hogere concentraties. De kwaliteit van afstromend hemelwater kan per locatie en op een locatie in de tijd sterk verschillen. Gemiddeld verschilt de kwaliteit van afstromend hemelwater van daken met afstromend hemelwater in het hemelwaterriool. In woonwijken zijn de concentraties van stoffen iets lager dan op bedrijventerreinen.

Kwaliteit afstromend hemelwater verbeterd
Voor meerdere stoffen zijn de gemiddelde concentraties in afstromend hemelwater in woonwijken tussen 2007 en 2020 lager dan vóór 2007. Dit maakt aannemelijk dat de kwaliteit van het afstromende hemelwater over het algemeen is verbeterd sinds 2007.

Opkomende verontreinigende stoffen
Opkomende verontreinigende stoffen zijn stoffen waarvan de kennis over de gehaltes in afstromend hemelwater nog beperkt is. Tegelijkertijd is wél bekend dat de stof een probleem vormt. Er zijn zeer veel (potentieel) opkomende stoffen, zoals organische microverontreinigingen (vb. PFAS) en bestrijdingsmiddelen (bv. Glyfosaat). Alle varianten van opkomende stoffenvarianten in afstromend hemelwater bemonsteren en analyseren is onbetaalbaar en daarmee onhaalbaar. Om toch inzicht te krijgen in het belang van de emissieroute van opkomende stoffen via afstromend hemelwater wordt dan ook een alternatieve aanpak voorgesteld. In deze aanpak worden schattingen gedaan op basis van het gebruik van een stof en worden alleen gerichte, beperkte meetcampagnes ingezet om de uitkomsten van deze inschatting te verifiëren. Gebruik van buitenlandse meetwaarden is niet altijd ver- standig, omdat het gebruik van stoffen per land verschilt.

Normen voor de kwaliteit van afstromend hemelwater
Specifiek voor de waterkwaliteit van afstromend hemelwater en lozingen van hemelwater uit de hemelwaterriolering bestaan geen harde richtlijnen. Hetzelfde geldt voor het meeste oppervlaktewater in de stad. De milieukwaliteitsnormen van de KRW geven een praktisch handvat voor de beoordeling van de chemische kwaliteit van afstromend hemelwater als bron van stedelijk oppervlaktewater. Vooral voor metalen liggen de gemeten (totale) con- centraties hoger dan de norm. In vergelijking met 2007 springt vooral lood er sterker uit als probleemstof. Dit komt vooral doordat de KRW-norm veel strenger is dan de voorheen toegepaste MTR-norm.

Nederland versus buitenland
De concentraties van stoffen in afstromend hemelwater in Nederland zijn relatief laag in vergelijking met de buitenlandse metingen. Een achterliggende oorzaak voor de lagere concentraties kan liggen in de typische lay-out van Nederlandse hemelwaterriolering die ervoor zorgt dat de stroomsnelheid meestal laag is. Onopgeloste bestanddelen en hieraan gebonden verontreinigingen worden hierdoor minder gemakkelijk met de stroming meegevoerd. De gemeten concentraties zijn hierdoor laag. Hemelwaterzuivering door bezinkingstechnieken is in Nederland minder snel te verkiezen dan in andere landen.
 
Oorzaken en beleid
Vervuiling in afstromend hemelwater heeft diverse bronnen en oorzaken: depositie, afstroming en ‘vreemde’ lozingen op de hemelwaterriolering. Daarnaast heeft ook bezinking in de riolering invloed op de waterkwaliteit die het water heeft ter plekke van het lozings- punt op het oppervlaktewater. Per locatie kunnen deze invloeden enorm verschillen.
Wat beleidsmakers nu met hemelwater aan moeten, is niet direct af te leiden uit de data van de Database kwaliteit afstromend hemelwater in Nederland. Dit hangt af van lokale condities en ambities. Hemelwaterkwaliteitsbeleid kan bestaan uit een combinatie van bronaanpak voor het terugdringen van de concentraties, end-of-pipe zuivering, of verantwoord lozen of hergebruiken van het water. Lozing van hemelwater op lokaal oppervlaktewater in de stad kan positieve invloed hebben op de lokale waterkwaliteit, mits het hemel- water niet al te zeer verontreinigd is door bijvoorbeeld foutaansluitingen van vuilwater of door grondwater van slechte kwaliteit. Bij het toepassen van infiltratievoorzieningen moet rekening worden gehouden met de langetermijneffecten van de verontreinigingen in het afstromende hemelwater op de bodem. In wadibodems komen hogere concentraties verontreinigingen voor dan direct naast deze voorzieningen.