De Nederlandse watersector is al een aantal jaren actief bezig met de aanpak van medicijnresten in (afval)water, via bronaanpak, monitoring en het inzetten van nieuwe verwijderingstechnieken. In 2017 is het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat gestart met de Ketenaanpak Medicijnresten. In het kader hiervan heeft de STOWA de ‘Landelijke Hotspot Analyse Geneesmiddelen rwzi’s’ gepubliceerd evenals een overzicht van beschikbare en opkomende technieken voor de verwijdering van microverontreinigingen uit afvalwater.

Vier drinkwaterbedrijven en zeven waterschappen langs de Maas, Waternet, STOWA en het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat werken samen in het consortium Schone Maaswaterketen, onder het motto ‘De Maas kan en moet schoner’. De Maas is een regenrivier en ondanks dat de Maas ook een bron voor de drinkwaterbereiding is, bestaat in tijden van droogte de afvoer voor een groot deel uit rwzi-effluenten. Daarom hebben de aangesloten partijen besloten om gezamenlijk onderzoek te doen naar de toepassing van poederkool als relatief eenvoudige techniek om op bestaande rwzi’s de verwijdering van microverontreinigingen te verbeteren. Dit is gebeurd binnen het PACAS-project (Powdered Activated Carbon in Activated Sludge).

De centrale doelstelling van het PACAS-onderzoek was: het vaststellen van de effectiviteit en efficiëntie van het doseren van poederkool aan actiefslib, voor de verwijdering van microverontreinigingen uit afvalwater. Dit rapport beschrijft de resultaten van een jaar onderzoek naar de effecten van de dosering van poederkool op de rwzi Papendrecht.

Geconcludeerd is dat PACAS het verwijderingsrendement van microverontreinigingen verhoogt van 40 naar 80 procent bij een poederkooldosering van 25 mg/l. De dosering van poederkool geeft behalve een verlaging van de concentraties microverontreinigingen ook een aanzienlijke verlaging van de ecotoxiciteit van rwzi-effluent. De dosering van poederkool is in principe toepasbaar op alle rwzi’s met actiefslib, in ieder geval voor zover deze niet volbelast zijn.

De duurzaamheidsscore van PACAS ligt 36 procent hoger (dus: minder duurzaam) dan die van de huidige rwzi’s. Dit is vergelijkbaar met andere, nageschakelde, technieken voor verwijdering van microverontreinigingen. Qua kosten is de dosering van poederkool op dit moment de goedkoopste optie voor het verlagen van concentraties microverontreinigingen in rwzi-effluent. De technische inpassing van een poederkooldosering is eenvoudig en vergt weinig ruimtebeslag. Voor de realisatie hoeven geen onomkeerbare aanpassingen te worden gepleegd aan de procesonderdelen op de rwzi. De dosering van poederkool kan hierdoor eenvoudig (tijdelijk) worden stopgezet.

Met deze resultaten is een alternatief toegevoegd aan de beschikbare technologieën voor verwijdering van microverontreinigingen uit rioolwater. De PACAS-technologie is een interessante ‘no-regret’ maatregel voor rwzi’s waar verwijdering van microverontreinigingen gewenst is. Toepassing van deze techniek geeft de mogelijkheid om relatief goedkoop de gehalten microverontreinigingen in rwzi-effluent te verlagen, zodat nader onderzoek verricht kan worden naar de effecten hiervan in het ontvangende oppervlaktewater.