Buitendorpels verhogen tegen wateroverlast. Kwetsbare, elektrische apparaten op een hoge(re) plek neerzetten. Een noodpakket aanschaffen. Een evacuatieplan opstellen. Boeren, burgers en bedrijven kunnen zelf veel doen om schade door wateroverlast te beperken. Ze kunnen daarvoor niet meer geheel vertrouwen op het werk van de waterschappen en andere overheden. Want door het veranderende klimaat treden er steeds vaker zulke extreme situaties op, dat die ondanks genomen overheidsmaatregelen wateroverlast geven. Burgers, bedrijven en boeren zijn in dat geval zelf aan zet. Er is echter nog weinig kennis over de motieven, barrières en triggers die maken dat mensen wel of juist niet in actie komen. En zonder die kennis is effectieve gedragsbeïnvloeding niet goed mogelijk.

Actie

In dit project laat STOWA onderzoeken welke factoren bepalen of, en in hoeverre, boeren, burgers en bedrijven bereid zijn zelf actie te ondernemen om de effecten van wateroverlast te verminderen. Bewustwording alleen is namelijk zelden voldoende om mensen aan te zetten tot actie. En dat terwijl de actie van groot belang kan zijn om eventuele schade aan de eigen bezittingen en kosten voor reparatie of vervanging te voorkomen. Het loont dus wel degelijk. 

Gedrag wordt beïnvloed door een scala aan psychologische, sociale en omgevingsfactoren. Denk bijvoorbeeld aan risicoperceptie: loop ik risico? Of aan sociale normen: doen anderen dit ook? Ook kunnen praktische factoren een rol spelen, zoals financiële mogelijkheden of zeggenschap over de woning of bedrijfspand.

Een bijkomende uitdaging is dat veel te nemen maatregelen pas waarde krijgen tijdens een toekomstige crisissituatie. Zolang het rustig is en het water uitblijft, kunnen ze voelen als een onnodige investering. Dit vergroot de kans op uitstelgedrag: mensen schuiven de maatregelen voor zich uit, omdat het ervaren nut niet direct voelbaar is en de urgentie laag lijkt. Tot het te laat is. Dat maakt de motivatie extra kwetsbaar, zeker als het gedrag moeite, geld of planning vereist.

Met dit onderzoek wil STOWA inzicht krijgen in effectieve gedragsinterventies om doelgroepen te bewegen in actie te komen en ze veerkrachtiger te maken tegen wateroverlast. Daarbij zijn de kennis en ervaring van de doelgroepen zelf cruciaal. Zij worden in dit onderzoek dan ook uitgebreid bevraagd. Het onderzoek wordt uitgevoerd door Verian en Afdeling / Buitengewone Zaken. De resultaten zijn bekend in het voorjaar van 2026.