English resumeVoorbereid op wateroverlast. Effectieve interventies voor burgers, agrariërs en bedrijven via een gedragswetenschappelijke aanpak
Waterschappen werken – onder meer via de zogenoemde NBW-normen – aan het zo veel mogelijk voorkomen van wateroverlast. Maar door het veranderende klimaat treden en echter steeds meer 'bovennormatieve' situaties op. Dit zijn situaties die het watersysteem niet kan verwerken, terwijl het wel aan de gestelde norm voldoet. Burgers, bedrijven en boeren zijn in dat geval zelf aan zet om overlast te voorkomen. In dit project laat STOWA onderzoeken welke factoren bepalen of, en in hoeverre burgers, boeren en bedrijven in deze situaties bereid zijn zelf actie te ondernemen om de effecten van wateroverlast te verminderen.
Projectcode |
490.007 |
Uitvoerders |
Verian, Afdeling / Buitengewone Zaken |
Thema |
Klimaatadaptatie, Van kennis naar praktijk |
Startdatum |
|
Einddatum |
|
Tags |
Steeds vaker krijgen we in Nederland te maken met extreme neerslag en
wateroverlast. Waterschappen en andere waterbeheerders kunnen wateroverlast niet volledig voorkomen. Dat maakt de rol van burgers, bedrijven en agrariërs cruciaal; zij kunnen met het juiste gedrag bijdragen aan het beperken van schade en overlast, bijvoorbeeld door noodpakketten aan te schaffen, elektrische installaties te verhogen of een evacuatieplan te hebben. Hun gedrag vormt daarmee een belangrijke schakel vormen in de waterveiligheidsketen. Tegelijkertijd is er nog (te) weinig kennis over de motieven, barrières en triggers die maken dat mensen wel of juist niet in actie komen. Zonder die kennis is effectieve gedragsbeïnvloeding niet goed mogelijk.
Bewustwording alleen is zelden voldoende om mensen aan te zetten tot actie. Gedrag wordt beïnvloed door een breed palet aan psychologische, sociale en omgevingsfactoren. Factoren die mogelijk een rol spelen in dit vraagstuk zijn:
- risicoperceptie: loop ik risico?
- self- & response-efficacy: kan ik het? Heeft het nut?
- sociale normen: doen anderen dit ook?
- de perceptie over de rol van verzekeringen: ik ben toch gedekt?!
- (passieve) weerstand
- praktische factoren zoals financiële mogelijkheden of zeggenschap over de woning of bedrijfspand.
Een bijkomende uitdaging is dat veel van de doelgedragingen pas waarde opleveren voor de doelgroepen tijdens een toekomstige crisissituatie. Denk aan het opstellen van een evacuatieplan of het plaatsen van apparatuur op een hogere verdieping. Zolang het rustig is en het water uitblijft, kunnen deze gedragingen voelen als een onnodige investering. Dit vergroot de kans op uitstelgedrag: mensen schuiven de maatregelen voor zich uit, omdat het ervaren nut niet direct voelbaar is en de urgentie laag lijkt. Tot het te laat is. Dat maakt de motivatie extra kwetsbaar, zeker als het gedrag moeite, geld of planning vereist.
Met dit onderzoek onderzoek wil STOWA inzicht in effectieve gedragsinterventies om doelgroepen veerkrachtiger te maken tegen wateroverlast. Het gedragstraject (onderzoek + interventieontwikkeling) heeft drie concrete doelstellingen:
1. Het identificeren van kansrijke gedragingen voor burgers, agrariërs en bedrijven die bijdragen aan het beperken van gevolgen van wateroverlast;
2. Het achterhalen van de onderliggende gedragsfactoren die dit gedrag kunnen bevorderen of juist belemmeren;
3. Het ontwerpen van concrete, evidence-based gedragsinterventies, bruikbaar voor zowel gedragsexperts als communicatie- en beleidsmedewerkers binnen waterschappen.