Wateroverlast kent in de praktijk verschillende oorzaken, zoals het overstromen van waterkeringen, het inunderen van sloten, hoge grondwaterstanden, regenwater op het maaiveld en het overlopen van riolen. Deze verschillende oorzaken van wateroverlast hebben ieder hun eigen veiligheid en risicobenadering, met ieder eigen ontwerprichtlijnen en normeringen. De uitdaging is om deze oorzaken en de gevolgen ervan in samenhang te bekijken. 

Om die samenhang te bewerkstelligen, moet de interactie tussen de verschillende (deel)systemen en oorzaken in beeld worden gebracht. In de jaarwisseling van 2023 op 2024 hebben we kunnen zien dat combinaties van opstuwing, hoge afvoeren in de grote rivieren en grote afvoeren vanuit de regionale systemen tot spannende situaties kunnen leiden. Ook de interactie tussen de afvoer van (afstromend) regenwater uit de gebouwde omgeving naar het regionaal watersysteem vraagt om keuzes van gemeenten en waterschappen. Een meer risicogerichte benadering helpt ook om belanghebbenden, zoals burgers, bedrijven en eigenaren van kritische voorzieningen, meer inzicht te geven en bewust te maken van de risico’s van wateroverlast op een specifieke plek. 

De beleidstafel Wateroverlast en Hoogwater adviseerde in 2022 om de normering van wateroverlast met het oog op bovenstaande te verbreden naar een meer risicogerichte benadering. Dit geeft beter inzicht in de kans van optreden van de verschillende oorzaken van wateroverlast en de gevolgen daarvan. Bovendien wordt het makkelijker om gebiedsgericht maatwerk te leveren.

STOWA heeft het advies van de beleidstafel voor een meer integrale benadering opgepakt met een aantal pilots. In een van deze pilots is de methodiek van de foutenboommethode gebruikt. Met de foutenboommethode kunnen de interacties tussen de verschillende (deel)systemen en daarmee de risico’s op wateroverlast/overstromingen in beeld worden gebracht en kunnen effectieve maatregelen voor het totale risico achterhaald worden. Een van de aanbevelingen van het overkoepelende advies vanuit alle pilots was het verder uitwerken van de foutenboommethode. 

Een belangrijke aanbeveling voor waterschappen en gemeenten is om – met de foutenboommethode – samen op een meer integrale manier naar risico’s te kijken en eventueel gewenste maatregelen daarop af te stemmen.