Skip to main content Skip to main nav

Realiseren van ecologische waterkwaliteitsdoelen (KRW)

Via het uitvoeren van watersysteemanalyses kunnen waterbeheerders inzicht krijgen in het ecologisch functioneren van watersystemen. De ecologische sleutelfactoren (ESF’s) helpen waterbeheerders bij het uitvoeren van deze analyses. Hieronder leest u meer over het hoe en waarom van de ecologische sleutelfactoren. Of ga direct naar een van de infographics hieronder voor een overzicht van alle sleutelfactoren voor stromende en stilstaande wateren.


Er zijn twee sets ESF’s: één voor stilstaande wateren (9) en één voor stromende wateren (10). Voor stilstaande wateren zijn sleutelfactoren onder meer de productiviteit van het water (externe nutriëntenbelasting), het lichtklimaat (doorzicht) en de productiviteit van de bodem (interne nutriëntenbelasting). Voor stromende wateren zijn het onder meer de afvoerdynamiek, grondwater en de natte doorsnede. Alle voorwaarden samen bepalen de ecologische toestand van het watersysteem. De sleutelfactoren vormen de belangrijkste voorwaarden die nodig zijn voor een gezond watersysteem.

Weten hoe het zit

Als het beeld van de ecologische toestand in overeenstemming is met het beeld dat uit de sleutelfactoren naar voren komt, is er sprake van begrip; we snappen ‘waarom het is zoals het is’. Hiermee kunnen haalbare doelen gesteld worden die aansluiten bij wat gebruikers wensen en bij wat (inter)nationaal beleid van ons vraagt. Met het verkregen inzicht kunnen er bovendien maatregelen gekozen worden die effectief bijdragen aan het bereiken van de doelen. De ESF’s vormen dus een methode om een watersysteemanalyse uit te voeren. Verder vormen de ESF’s luikjes naar kennis en hulpmiddelen die er zijn en helpen ze bij de communicatie over waterkwaliteit en ecologie.

Rood of groen?

Een watersysteemanalyse start met een integrale blik met een grove beoordeling voor alle sleutelfactoren. Hiervoor worden bestaande (veld)kennis en relevante bestaande metingen gebruikt. Zo kan voor iedere ESF bepaald worden of deze op ‘groen’ staat (het watersysteem voldoet aan de voorwaarde) of op ‘rood’ (het watersysteem voldoet niet aan de voorwaarde). Vervolgens kan verder worden ingezoomd op de knelpunten, daar waar specifieke sleutelfactoren een probleem lijken te vormen. In zo'n geval is het soms nodig om extra metingen uit te voeren of een model toe te passen. Als er voldoende begrip is van het ecologisch functioneren van een watersysteem kunnen maatregelen worden bedacht die hierop effectief ingrijpen.

Voor de Sleutelfactor Toxiciteit geldt dat de inzichten in de mate van toxiciteit 100% worden vertaald naar, en zijn afgestemd op de vijf klassen van de ecologische toestand, zodat er bij deze sleutelfactor sprake is van een genunaceerde indeling die past bij de KRW.

Tot slot: bij het nemen van besluiten over maatregelen is het cruciaal dat er een afweging plaatsvindt tussen de verschillende vormen van gebruik van het water. De sleutelfactor Context helpt hierbij. Deze helpt waterbeheerders bij het overzien van de gevolgen van maatregelen in een brede context. Dat voorkomt discussie achteraf en zorgt ervoor dat de maatregelen die worden gekozen naast effectief ook gedragen zijn.  

Meer weten?

Community of Practice Waterkwaliteit en Klimaat

Het project ‘Klimaat en waterkwaliteit’ (443.507) heeft geleid tot drie producten die waterbeheerders helpen om inzicht te kr...

Bekijk project

Effecten van ijzerrijk kwelwater

In dit project wordt een pilotstudie uitgevoerd naar de mogelijke gevolgen van ijzerrijke kwel op de macrofauna. Naast een ka...

Bekijk project

Ontwikkeling toetsingskader waterkwaliteit

In dit project wordt een kader opgesteld waarmee waterbeheerders activiteiten in en rondom oppervlaktewater kunnen toetsen aa...

Bekijk project

Afleiding effluenteisen (nutriënten) voor de Kaderrichtlijn Water

Het doel van dit project is om vast te stellen in hoeverre de door waterschappen gehanteerde afleiding(en) van KRW-normen voo...

Bekijk project

Beter defosfateren

Waterbeheerders moeten extra maatregelen uitvoeren om waterkwaliteitsdoelen te bereiken. Dat vraagt om een mix van maatregele...

Bekijk project

Pilot Biophree op rwzi Dronten. Vergaande fosfaatverwijdering uit rwzi effluent

In dit project wordt op rwzi Dronten pilotonderzoek gedaan naar de werking, effectiviteit en kosten van Biophree voor fosfaat...

Bekijk project

Veenweidesloot van de toekomst

In het project staat de veenweidesloot van de toekomst centraal. Er wordt onderzocht hoe deze sloot zo ingericht en beheerd k...

Bekijk project

Community of Practice (CoP) Effluentkwaliteit

In 2027 dienen alle watersystemen in de EU te voldoen aan de Europese Kaderrichtlijn Water. Ook de rwzi’s van de waterschappe...

Bekijk project

Platform Ecologisch Herstel Meren en sloten PEHM

Het Platform Ecologisch Herstel is een groep van waterbeheerders, onderzoekers en adviseurs die zich bezig houden met het e...

Bekijk project

Opstellen methodiek voor afleiden effluentnormen voor totaal fosfor

In dit project wordt een methode opgesteld voor het afleiden van maximale concentraties totaal fosfor in het effluent om KRW-...

Bekijk project

Community of Practice Online Sensoring

Deze CoP richt zich op de transitie van het traditioneel meten, bemonsteren en analyseren van afvalwater naar nauwkeurige onl...

Bekijk project

Zon op water: impact op waterkwaliteit en biodiversiteit

In het TKI Deltatechnologie project 'Zon op water: impact op waterkwaliteit en biodiversiteit (ZWIMP)' onderzoekt STOWA samen...

Bekijk project

Klimaatverandering en waterkwaliteit

In dit project wordt onderzocht wat de effecten van klimaatverandering en klimaatadaptatiemaatregelen zijn op de waterkwalite...

Bekijk project

EBEO 2.0: naar een diagnostische beoordeling van de ecologische waterkwaliteit

In dit project werkt STOWA samen met verschillende partners aan een methode waarmee de ecologische kwaliteit van oppervlaktew...

Bekijk project

Monitoringplan ecologische effecten koudelozingen

Het doel van dit project is om een landelijk monitoringplan te maken dat voldoende kennis oplevert om straks zo’n 80 procent ...

Bekijk project

Project Monitoren ecologische effecten koudelozingen

STOWA, Rijkswaterstaat en Deltares brengen binnen het onderzoeksprogramma WarmingUP in kaart hoe je een efficiënt en effectie...

Bekijk project

DNA Diatomee Biosensor

In dit project werkt STOWA samen met een groot aantal andere partijen aan een nieuw instrument dat snel, goedkoop en efficiën...

Bekijk project

Stimuleringsbudget Emissiebeperking Open Teelten en Veehouderij

Waterschappen werken al jaren samen om de waterkwaliteit in land- en tuinbouwgebieden te verbeteren. Daarvoor hebben de water...

Bekijk project

Chemische monitoring biota

De Unie van Waterschappen heeft met het oog op de Kaderrichtlijn Water het initiatief genomen voor een meetcampagne waarbij e...

Bekijk project

Maatschappelijke Kosten-Batenanalyse wegvangen rivierkreeften

Waternet, de provincie Utrecht en Hoogheemraadschap Schieland en de Krimpenerwaard financieren via STOWA een onderzoek waarin...

Bekijk project

Opzetten onderzoeksprogramma DNA in waterbeheer

Binnen dit project wordt een overzicht gemaakt van de huidige en de te verwachten toepassing van DNA-technieken in het waterb...

Bekijk project

Effecten van droogte op beekgebonden waterfauna

Dit project betreft een onderzoek naar de effecten van droogval op beekgebonden waterfauna.

Bekijk project

Cyanostop

In dit project worden de onderliggende werkingsmechanismen onderzocht van het toedienen van waterstofperoxide aan oppervlakte...

Bekijk project

Grip op Slib (OBN) en pilot Beeksediment (Pilot KIWK)

In dit project wordt onderzocht hoe slib in beken wordt gevormd, hoe het zich verplaatst en in welke mate het van invloed is ...

Bekijk project

Oorzaken naar afname van watergebonden insecten

In dit project wordt onderzoek gedaan naar de mogelijke afname van insecten die geheel of gedeeltelijk afhankelijk zijn van o...

Bekijk project

Verkennende studie uitheemse rivierkreeften

Dit project geeft een eerste aanzet om te komen tot oplossingen voor de sterk toegenomen aanwezigheid van uitheemse rivierkre...

Bekijk project

Kennisimpuls Waterkwaliteit (KIWK)

In de Kennisimpuls Waterkwaliteit hebben Rijk, provincies, waterschappen, drinkwaterbedrijven en kennisinstituten gezamenlijk...

Bekijk project

Vergelijkende analyse milieu-indicatiewaarden macrofyten

In dit rapport zijn twee verschillende methoden om milieu-indicatiewaarden te bepalen, met elkaar vergeleken: weighted averag...

Bekijk project

Valorisatie: Scoren met kennis (KIWK)

De kennis en inzichten die zijn opgedaan in de Kennisimpuls Waterkwaliteit, moeten hun weg vinden naar de praktijk om daar hu...

Bekijk project

Diergeneesmiddelen: wat zijn de belangrijkste bronnen, routes en risico’s? (KIWK)

Over de bronnen, routes en risico’s van diergeneesmiddelen in het watermilieu was tot voor kort nog weinig bekend. In dit pro...

Bekijk project

Waterplanten en waterkwaliteit

Dit project betreft een studie met veldonderzoek naar waterplanten in relatie tot waterkwaliteit en sedimentchemie. De kwalit...

Bekijk project

Ecosafe

Dit project richt zich op een kosteneffectieve verwijdering van gewasbeschermingsmiddelen uit glastuinbouwwater, gebaseerd op...

Bekijk project

Toepassing eDNA voedselwebanalyses voor systeembegrip en toestandsbepaling

Witteveen+Bos, Datura, elf waterbeheerders en twee RWS-regio’s werken in dit project, met steun van STOWA, vanaf 2016 aan de ...

Bekijk project

Bouwen met Natuur in beken

In het kennisprogramma Bouwen met Natuur werken tien waterschappen samen om op een pragmatische manier antwoorden te krijgen ...

Bekijk project

Emissieloos telen, onderdeel precisiebemesting

Dit project is een vervolg op het project 'Reductie stikstofuitstoot door precisiebemesting' (Stowa projectnr. 447.010), waar...

Bekijk project

SMART monitoring

In het waterkwaliteitsbeheer wordt volgens twee sporen de kwaliteit van oppervlaktewater in beeld gebracht: via een chemische...

Bekijk project

Emissieloos telen

Dit project is een vervolg op het project 'De waterefficiënte emissieloze Kas' (Stowa projectnr. 447.009), waarin teelstrateg...

Bekijk project

European Center for River Restoration (ECRR)

STOWA vertegenwoordigt Nederland in dit Europees netwerk van organisaties die werken aan beek- en rivierherstel. In 2018 was ...

Bekijk project

PCLake en PCDitch

De complexiteit van het aquatisch ecosysteem maakt een goede inschatting van de effectiviteit van maatregelen voor de verbete...

Bekijk project

LIFE+project Cenirelta

Op rwzi Dokhaven van waterschap Hollandse Delta in Rotterdam heeft een demonstratieproject plaatsgevonden waarbij met zogenoe...

Bekijk project

Stimuleringsbudget Emissiebeperking Glastuinbouw

Het realiseren van (nagenoeg) nullozing van mineralen (stikstof en fosfaat) en gewasbeschermingsmiddelen vanuit de glastuinbo...

Bekijk project

Adviesgroep Watersysteemanalyse AWSA (v.h. modellering)

De Adviesgroep Watersysteemanalyse heeft als taak de Programmacommissie Watersysteemonderzoek van STOWA gevraagd en ongevraag...

Bekijk project

Reductie stikstofuitstoot door precisiebemesting

Het huidige bemestingsadvies voor substraatteelten in de glastuinbouw gaat uit van het geven van een veilige overmaat. Dit ka...

Bekijk project

Ontwikkeling mobiele installatie voor verwijdering gewasbeschermingslozingswater

Dit project beoogt het ontwikkelen van een mobiele zuiveringsinstallatie. Met een mobiele zuiveringsinstallatie hoeven de tel...

Bekijk project

E-learning module & rekentool voor opstellen waterbalans

De ASWA-kerngroep Waterkwaliteit van STOWA heeft in dit project samen met Waternet, Witteveen+Bos en IntoLearning een special...

Bekijk project

Ecologische sleutelfactoren voor stromende wateren (R-type)

Om het proces van ecologische watersysteemanalyses te ondersteunen, heeft STOWA de methodiek van ‘ecologische sleutelfactoren...

Bekijk project

Flexibel peil Alde Feanen

Het LIFE+ project ‘Booming Business’ heeft het doel om de waterkwaliteit te verbeteren, de natuur te herstellen en de bevaarb...

Bekijk project

Sleutelfactor 9 Context

Context is de sleutelfactor voor het afwegen van ecologische functies en andere functies van een watersysteem (zoals recreati...

Bekijk project

Plan van Aanpak uitwerking hydromorfologie/morfodynamiek stromende wateren

In beken en rivieren zijn stroming en de daarvan afhankelijke processen en structuren in hoge mate sturend voor de ecologisch...

Bekijk project

Handboek ecohydrologie beken: samenbrengen van beek en landschap

Om te komen tot een effectieve aanpak in het stroomgebiedsherstel is een goede systeemanalyse nodig. Het gaat erom te begrijp...

Bekijk project

Ecologische Sleutelfactor 7 Organische belasting, voor stilstaande wateren

Voor de uitwerking van de ESF ‘Organische belasting’ in stilstaande wateren is een plan van aanpak opgesteld door het uitvoe...

Bekijk project

Praktijkonderzoek verspreiden van bagger op het land

Het baggeren van watergangen is belangrijk met het oog op de waterbeheersing en wordt ook steeds belangrijker om waterkwalite...

Bekijk project

Mainstream Demon®, deammonificatie in de waterlijn

In dit project wordt op rwzi Velsen en rwzi Nieuwveer de koude-anammoxtechnologie Mainstream Demon® geïmplementeerd. Na opsta...

Bekijk project